Çin merkezli DeepSeek, sadece düşük maliyet ve hudutlu süreç gücüyle Amerikan rakipleriyle birebir düzeyde sonuçlar üreten büyük lisan modeliyle 2025’in başında yapay zekâ dünyasında büyük yankı uyandırdı.
Ocak 2025’te piyasaya sürülmesinin akabinde süratle popülerlik kazanan DeepSeek, kısa müddette Batılı şirketler tarafından bilgi hırsızlığı ve fikri mülkiyet ihlali tezleriyle suçlandı.

Ancak asıl kriz, ABD’li yetkililerin şirketin Çin hükümeti ve ordusuna kullanıcı datalarını aktardığı istikametindeki telaşlarıyla başladı. Bunun üzerine ABD genelinde DeepSeek yasağı gündeme geldi.

ABD’den arka arda yasaklar

Nisan 2025’te yayımlanan Kongre raporunda, DeepSeek’in “kullanıcı datalarını Çin’e aktardığı, güvenlik açıkları oluşturduğu ve Çin maddelerine uygun formda bilgileri sansürlediği” belirtildi. Ayrıyeten, modelin “ABD’den çalınan teknolojiyle geliştirildiği” öne sürüldü.

Bu bulguların akabinde Teksas, New York, Virginia, Tennessee, Iowa, Kuzey Dakota, Güney Dakota, Kuzey Karolina, Nebraska, Arkansas, Oklahoma, Alabama, Kansas, Georgia, Pensilvanya, Oregon ve Nevada dâhil en az 17 eyalet, DeepSeek’i kamu ağlarında yasakladı.

Şimdilik bireylerin yahut özel şirketlerin platformu kullanması yasaklanmadı. Lakin, birtakım federal kurumlar ve askeri üniteler, güvenlik gerekçesiyle DeepSeek erişimini engelledi. Benzeri tedbirler Avrupa ve Asya ülkelerinde de görülmeye başladı.

Veri güvenliği kaygıları

DeepSeek’e yönelik kaygıların temelinde, Çin’in mecburî data paylaşımı maddeleri yatıyor. Bu yasalar, şirketleri devlet ve orduya tüm kullanıcı datalarını paylaşmaya mecbur kılıyor.
DeepSeek’in zımnilik siyaseti da bu korkuları güçlendiriyor. Şirket, kullanıcıların sohbet kayıtlarını ve yükledikleri evrakları Çin’deki sunuculara gönderdiğini açıkça belirtiyor.

Bu nedenle ABD’de birçok kamu kurumu çalışanlarının platforma erişimini sınırladı.

2025 Ocak ayında Teksas, DeepSeek’i yasaklayan birinci eyalet oldu. Akabinde Virginia, New York ve Iowa üzere birçok eyalet tıpkı kararı aldı.

Tennessee ve Alabama, yasağı Alibaba’nın “Manus AI” platformuna da genişletti. Güney Dakota, Arkansas ve Georgia ise ByteDance’e ilişkin RedNote ve Lemon8 üzere toplumsal medya platformlarını da yasak listesine ekledi.

Federal kurumlardan peş peşe hamleler

Ocak 2025’te Savunma Bilgi Sistemleri Ajansı (DISA), Pentagon çalışanlarının DeepSeek kullanmasını engelledi.

ABD Donanması işçisine platformun her çeşit kullanımını yasakladı. NASA da emsal formda çalışanlarına DeepSeek’i kullanmamaları tarafında talimat verdi.

Aynı periyotta ABD Temsilciler Meclisi, Senato ve Ticaret Bakanlığı, platformu hükümet cihazlarında yasaklayan kurumlar ortasına katıldı.

Küresel tesir ve tepkiler

Şubat 2025’te ABD Temsilciler Meclisi, federal çalışanların devlet aygıtlarında DeepSeek kullanmasını önlemek için “No DeepSeek on Government Devices Act” isimli yasa tasarısını sundu.

Senato da “Decoupling America’s AI Capabilities from China Act” ile Çin’le yapay zekâ yatırımlarını sınırlamayı hedefledi. Lakin bu tasarıların hiçbiri şimdi yasalaşmadı.

• ABD dışında da birçok ülke harekete geçti.

• Güney Kore, güvenlik tasaları nedeniyle uygulamayı mağazalardan kaldırdı.

• Çekya, Tayvan ve Avustralya, DeepSeek’i tüm kamu aygıtlarından men etti.

• İtalya, zımnilik telaşları gerekçesiyle ülke çapında yasak kararı aldı.

• Almanya, Google ve Apple’a uygulamayı mağazalarından kaldırmaları davetinde bulundu.

• İrlanda, Hollanda, Fransa, Hırvatistan, Güney Kıbrıs, Lüksemburg, Portekiz ve Yunanistan da misal kısıtlamaları kıymetlendiriyor.

Afrika ve Latin Amerika’da farklı tablo

Bazı ülkeler ise DeepSeek’e temkinli yaklaşmak yerine fırsat olarak görüyor.

Özellikle Afrika ve Latin Amerika’da platform büyük muvaffakiyet elde etti. Bu bölgelerde hem lokal yapay zekâ çalışmalarına öncülük ediyor hem de Çin’in ekonomik ve politik tesirini artırmak için bir araç olarak görülüyor.

Sonuç olarak, DeepSeek tartışması, kişisel saklılık ile ulusal güvenlik ortasındaki hassas dengeyi bir defa daha gündeme getirdi.

Teknoloji ve dış siyaset ortasındaki çizgi giderek bulanıklaşırken, ülkeler artık yalnızca yenilikleri değil, bu yeniliklerin kim tarafından ve hangi emelle geliştirildiğini de sorgulamak zorunda kalıyor.

Chip